Verdiepen

Hier vind je achtergrondinformatie bij het thema, voedsel voor je spiritualiteit
en tips voor de geloofsopvoeding.

Op ooghoogte

Letterlijk en figuurlijk op ooghoogte
Als mijn vrouw terugdenkt aan haar eerste bezoek aan New York, denkt ze aan de bedelaars. Bedelaars kende ze niet uit haar wijk in Noord Holland, maar nu stond ze als klein meisje op ooghoogte met bedelaars die op de stoep zaten. Volwassenen hoefden deze mensen niet in de ogen te kijken, maar mijn toekomstige vrouw kon dat niet vermijden. Ziehier een voorbeeld van ‘op ooghoogte’ in de letterlijke, maar niet in de figurlijke zin waar ik het nu met jullie erover wil hebben. Want in dit geval is er geen sprake van gelijkheid of wederzijds begrip. De twee partijen leven in verschillende werelden en hebben geen echte contact.

Wat is het moeilijk om elkaar te begrijpen! Ieder ziet de wereld vanuit zijn eigen levenservaring en perspectief. Vorige week zag ik hier weer een voorbeeld van. Ineens, na dertig jaar bezig te zijn met de Nederlandse taal, kreeg ik door dat ‘vogelvrij’ geen synoniem is, maar antoniem van de Engelse uitdrukking ‘free as a bird’. In het Engels betekent ‘free as a bird’ dat je echt vrij bent, vrijer dan je normaal bent, want een vogel kan vliegen. Niet dat je een kwetsbare prooi bent, zoals de Nederlandse uitdrukking weergeeft. Hoeveel meer dingen ik niet snap, wil ik echt niet weten!

Is het dan alleen maar een illusie dat we ‘op ooghoogte’ kunnen komen met elkaar? Zo niet, hoe komen we dan werkelijk tot gelijkheid en wederzijds begrip in onze relaties? Hoe overbruggen wij de afstanden tussen mensen die verschillen in leeftijd, achtergrond, ras, geloof, gezondheid, economische welvaart…?

Bruggenbouwer
Dat wil paus Franciscus ook graag weten. Als ‘paus’ – pontifex in het Latijn, bruggenbouwer – is het zijn baan om voor verzoening te zorgen. Daarom schreef hij zijn pastorale brief Fratelli tutti (over broederschap en sociale vriendschap), en daarom heeft hij ook een mondiale ‘synode’ uitgeroepen in de katholieke Kerk (zie artikel elders op de site). Hij vraagt alle leden van de Kerk om na te denken over hoe wij ‘samen onderweg’ zijn als gelovigen, en over hoe we mogen groeien in wederzijds begrip en verbondenheid.

Dit is natuurlijk geen nieuw idee van de paus. Het is in alle tijden onze opdracht van God. Het zit ingebakken in ons DNA. We zijn gemaakt voor de harmonie van het Paradijs (zie Genesis 1-2). Alleen ons zondige egocentrisme staat ons in de weg (Genesis 3).

God op ooghoogte
Het goede nieuws is dat God ons in staat stelt om werkelijk contact te krijgen met elkaar. Dit kan want God snapt ons – “Voordat Ik u in de moederschoot vormde, koos Ik u uit; voordat u geboren werd, bestemde Ik u voor mij” (Jeremia 1:5) – en God laat zien hoe je contact met een ander krijgt. God – die sociaal is in zichzelf (als Vader, Zoon en Heilige Geest) gaat uit liefde naar ‘de ander’ (de mens) toe. Hij daalt af tot het niveau waar de ander zich bevindt. Hij luistert en stelt zich dienstbaar.

Zie het Oude Testament, waar God de jammerklacht van zijn volk in Egypte hoort. Hij openbaart zich aan Mozes (Exodus 3) en gaat in gesprek met hem, eerst bij de brandende doornstruik, en later op de berg Sinai, waar Hij aan Mozes de tien geboden geeft (Exodus 19-20). God vertrouwt zijn naam toe aan zijn volk. Ze mogen Hem aanroepen. Zij mogen in relatie treden met Hem. Maar God luistert niet alleen, God deelt ook uit Zijn wijsheid mee. Hij spreekt. Hij wijst de weg.

Zie ook het Nieuwe Testament. God komt nog dichterbij. Hij wordt een mens onder de mensen, een kwetsbaar kind, een ‘slaaf’ zelfs (Filippenzen 2:7). Hij hoort de roep van de blinde Bartimeüs (Marcus 10:46-52), Hij luistert naar de Kananese vrouw (Matteüs 15:21-31), Hij gaat in gesprek met de farizeeën en met de Romeinen. Op het kruis is Jezus op ooghoogte met twee dieven.

Jezus’ nieuwe gebod voor de leerlingen is, “Met de liefde die Ik jullie heb toegedragen, moeten jullie ook elkaar liefhebben” (Johannes 13:34). In Jezus is er “geen Jood of Griek meer, geen slaaf of vrije, geen man en vrouw – ze zijn allemaal één in Christus Jezus” (Galaten 3:28).

Wij zijn nu samen op weg in de Veertigdagentijd. Mogen we elkaar in de ogen kijken, goed luisteren, en ervoor zorgen dat iedereen de eindstreep haalt. Want het is geen Paradijs als je weet dat iemand nog steeds, buiten in de kou, aan de deur klopt.

Tim Schilling