Verdiepen

Hier vind je achtergrondinformatie bij het thema, voedsel voor je spiritualiteit
en tips voor de geloofsopvoeding.

Zo is dus iemand een nieuwe schepping

De vlinder is een sterk maar bescheiden symbool voor omvorming in en door Jezus Christus. Soms kom je het tegen in de kunst, zoals in onderstaande schilderijen van Cornelis van Cleve en Anton Raphael Mengs. In de kerkgeschiedenis bestaat er een lange traditie van vlinders afgebeeld op grafstenen, en vooral op de grafstenen van kinderen.

Reden voor dit gebruik ligt in de metamorfose die de vlinder meemaakt. De kruipende rups die zichzelf inspint tot cocon en daarna vliegende vlinder wordt, stelt de levensloop van Jezus voor, die het graf ingaat en daarna vervolgens opstaat en opstijgt ten hemel. Zie ook de vergelijkbare omvorming van de mens in verbondenheid met Christus: “Zo is dus iemand die in Christus is, een nieuwe schepping: het oude is voorbij, het nieuwe is er al” (2 Korintiërs 5,17). In het Grieks, de taal van het Nieuwe Testament, heeft het woord 'psyche' niet toevallig twee betekenissen: ‘ziel’ en ‘vlinder’.

Leren vliegen
Zo is de metafoor, maar wat kunnen we met de werkelijkheid daarachter? Hoe leert een mens ‘vliegen’? Om inzicht te krijgen doe ik hier een beroep op de recente exhortatie van Paus Franciscus, Gaudete et Exsultate (GE)*. In deze pastorale brief heeft hij het over de heiliging van de mens, het proces waardoor we omgevormd worden en opstijgen in de vriendschap met God.

Dit proces begint, zegt de paus, net als alles in de Schepping, met de goedheid en het plan van God. God geeft ons alles (GE 175), maar dan wel met een bedoeling. Wij zijn geroepen om de gaven van God in ons hart te herkennen, en die ten dienste te stellen aan de wereld. Wanneer we dit doen, ervaren we bevrijding en geluk (GE 11, 175).

Uit onze cocon komen
Deze omvorming gaat echter niet vanzelf. We nemen vaak genoegen met ons leven zoals het is, zelfs met “een lauw en middelmatig bestaan”. We zijn bang voor lijdende mensen en houden hen daarom op afstand. De zonde en vrees voor de dood werken als een geestelijke zwaartekracht in ons leven. We sluiten onszelf op in de eigen “beschermende” cocon en durven de roeping tot heiligheid niet aan. “Soms vraag ik me af,” zegt de paus, “of Jezus niet al binnen ons staat te kloppen, omdat hij bevrijd wil worden van onze muffe zelfingenomenheid” (GE 1, 75-76, 136-137).

Als een vlinder
Louter op basis van zelfvertrouwen willen we niet naar buiten en kunnen we niet vliegen. Maar met vertrouwen op God (wiens liefde in ons hart is uitgestort) kunnen we dat wel. Gesteund door de “heiligen” in onze omgeving (denk, zegt de paus aan de “moeders, grootmoeders en andere beminden” in ons leven – GE 3; 2 Timoteüs 1,5) durven we met Jezus te “zoeken wat boven is” (Kolossenzen 3,1-10). Laten we dus nu de oude mens uittrekken en ons bekleden met de nieuwe mens, die zo mooi en licht is als een vlinder!

* De volledige tekst van Gaudete et Exsultate is helaas nog niet beschikbaar in het Nederlands. Zie delen van de werkvertaling op www.rkdocumenten.nl.

Tim Schilling