Verdiepen

Hier vind je achtergrondinformatie bij het thema, voedsel voor je spiritualiteit
en tips voor de geloofsopvoeding.

Niet erin blijven, ga naar de ander toe

Vroeger hoorde je daar weinig over: eenzaamheid als maatschappelijk probleem. Misschien is het een teken van welvaart. Waar vroeger de aandacht uitging naar urgente problemen van armoede of gebreken in het onderwijs of in de gezondheidszorg, hebben wij er nu meer vertrouwen in dat aan de basisbehoeftes grotendeels wordt voldaan. Dus kunnen wij onze aandacht (als Kerk, als overheid) vestigen op problemen die vroeger minder in de schijnwerpers stonden – zoals eenzaamheid, burnout of depressie.

Het is niet goed dat de mens alleen blijft
Maar natuurlijk is eenzaamheid (in de brede zin) zo oud als de mensheid zelf, en op zijn manier ook levensbedreigend. Bewijs hiervoor vinden wij in de eerste pagina’s van de Bijbel waar God, na zijn reeks goedkeuringen (“God zag dat het goed was”), ineens iets afkeurt. In Genesis 2:18 zegt God: “Het is niet goed dat de mens alleen blijft.”

Samen vrucht dragen
Dat mensen elkaar nodig hebben, zien wij in ons eigen leven, meteen vanaf de geboorte. Als baby kunnen we niet overleven zonder de zorg door een ander. Later zijn er instanties die onze veiligheid en welvaart waarborgen (overheid, school, ziekenhuis etc.), en dat lukt ze alleen door samenwerking. In de Bijbel wordt de draad meteen opgepikt. Direct na zijn constatering dat het niet goed is dat de mens alleen blijft, maakt God voor Adam een helper, de eerste medemens (Eva). Deze twee zijn bestemd om één te worden, en gezamenlijk vrucht te dragen.

Verbondenheid
Terwijl het mogelijk is om ons verstaan van deze passage te beperken tot inzichten over huwelijk en voortplanting, wordt in de Bijbel uiteindelijk veel meer over dit onderwerp gezegd. Jezus bidt in het Nieuwe Testament dat alle mensen 'één mogen zijn', in verbondenheid met God (Johannes 17:20-23). En de vruchten die Hij liefst ziet, zijn niet zozeer aards, maar eerder spiritueel. Hij wil dat wij 'vruchten die blijvend zijn' (Johannes 15:16) voortbrengen.

De angst te boven
Wat betekent dit voor ons eigen geloof en voor de geloofsopvoeding? Vooral, denk ik, dat we Gods hulp moeten vragen om de afstand te overbruggen tussen onze eigen afgesloten innerlijkheid en die van onze naaste. Wij zijn geneigd om binnen de eigen wereld van vooroordelen en angsten te blijven, ook wanneer we ons daarin eenzaam voelen, want we weten niet wat ons te wachten staat als we naar anderen toegaan. Tegelijkertijd vragen we ons af: "Waarom komt niemand naar mij toe? Waarom word ik niet begrepen en gewaardeerd?"

Waarom niet? Omdat de naaste kampt met dezelfde vrees als ik. Ook hij of zij is bang voor wat de ware ontmoeting zal betekenen en wellicht zal kosten. Liever dus eenzaam alleen, zeggen we dan. Met als gevolg minder geluk en minder vruchtbaarheid als mens.

Nee, dat is niet hoe God het wil. God geeft de Heilige Geest aan ons allen (zie Handelingen 2:4), opdat wij bruggenbouwers worden in de liefde.

Soms denk ik terug aan een meisje op de basisschool. Op een dag arriveerde ze als nieuwe leerling. Het viel ons allemaal meteen op dat er iets vreemds aan de hand was met één van haar ogen. Het was heel groot en paste qua kleur niet bij haar andere oog. Ik wist dat het voor haar heel moeilijk moest zijn, om zo door het leven te gaan. Maar ik ging nooit naar haar toe, deed geen poging om haar meer welkom te laten voelen op onze school. Nee, ik had mijn eigen problemen, en daar richtte ik me liever op. En dus bleven we allebei in onze eenzaamheid.

Heer, wijs ons de weg!

Tim Schilling